Zelf procederen
Zelf procederen zonder advocaat: eitje of hartstikke dom?
Guido was een paar dagen voor werk in Italië. Hij had een auto gehuurd zodat hij gemakkelijk naar zijn afspraken kon rijden. Het was net in de tijd dat de eerste Corona-maatregelen van kracht werden. Totaal onverwacht kon Guido niet meer vanuit Italië terugvliegen.Â
De verhuurmaatschappij toonde zich de redder in nood. Guido kon twee uur verder rijden over de grens met Oostenrijk. In Innsbruck kon hij de auto inleveren en het vliegtuig pakken. Alles ging zoals gepland. Een dag later was hij weer thuis.
Twee dagen later volgde de factuur.
Het bedrag was al van zijn creditcard afgeschreven. Net geen € 3.000. Want ja, enkele reis. Hij had de auto op een ander punt ingeleverd dan opgehaald. De redder in nood bleek een wolf in schaapskleren. Guido was woest.
De klantenservice vond het ook een hoog bedrag. Ze zouden er snel op terug komen. Niet dus. Na twee maanden was voor Guido duidelijk dat hij er zo niet uit zou komen. Kastje naar muur, kluitje in het riet.Â
Via via kwam hij bij een advocaat. Tja, in het contract stond vermeld dat voor het inleveren elders een extra vergoeding stond. En eigenlijk viel dit onder Italiaans recht… De advocaat gaf Guido niet veel kans. Moedeloos voelde hij zich.
‘Waarom probeer je het niet gewoon zelf?’, zei een goede vriendin tegen hem. ‘Het kost even wat moeite, maar het is mij heel goed bevallen.’ En aldus geschiede. Guido daagde met wat hulp het autoverhuur bedrijf met een dagvaarding. De vordering tegen de gedaagde partij bestond uit het gehele huurbedrag.Â
De gerechtelijke procedure duurde niet lang. De kantonrechter stelde Guido in het gelijk. Het vonnis luidde dat hij het gehele bedrag terug zou krijgen.Â
Welke conclusie kunnen we hier uit trekken?
In deze blog gaan we in op een paar opvallende zaken uit deze casus. Je kunt ook meteen naar het stuk springen dat je wilt lezen:
- Guido was niet bekend met zelf procederen. Toch leverde een gerechtelijke procedure bij de kantonrechter geen grote problemen op;
- Er werd geen advocaat ingeschakeld. Nam Guido hiermee een groot risico? Wel of geen advocaat, vier overwegingen;
- Ging dit wel om het juridische vonnis, of is er iets anders aan de hand?
Tot slot geven we je gratis en voor niks 5 do’s en don’ts als je zelf een dagvaarding wilt opstellen.
Zelf procederen, hoe werkt dat
 Een gerechtelijke procedure bij de kantonrechter kent vier heel duidelijke stappen, met twee maal een schriftelijke ronde:
- dagvaarding door de eisende partij (in dit geval Guido) aan de gedaagde partij (in dit geval het autoverhuur bedrijf);
- de reactie van de gedaagde partij. Dit verweer heet conclusie van antwoord. Ook kan de gedaagde partij een tegenvordering doen.Â
Voor het vinden van een oplossing voor het conflict is het belangrijk dat beide partijen blijven schakelen. Alleen door in overleg te blijven kan een minnelijke oplossing gevonden worden. Komen partijen door overleg niet tot een conclusie dan volgt een tweede schriftelijke ronde in de gerechtelijke procedure:
- de eisende partij reageert op het verweer van de gedaagde partij. Dit heet de conclusie van repliek. Je kunt hierin argumenten van de tegenpartij betwisten, verweer voeren tegen de tegenvorderingen, en nieuwe eisen en zelfs nieuwe vorderingen toevoegen;
- de laatste reactie komt van de gedaagde partij, dit is de conclusie van dupliek.
Ook nu kan de kantonrechter besluiten om beide partijen te horen. Voor elk van de stukken krijg je in principe vier weken de tijd, al kun je uitstel aanvragen (meestal ook vier weken). Voor een hele procedure ben je dus al snel een half jaar kwijt.
Dit strakke proces is meteen het grote voordeel voor Guido. Een gerechtelijke procedure bij de kantonrechter is gemakkelijk te begrijpen. Gewoon de stapjes volgen die de rechtbank aangeeft. En als je vragen hebt kun je contact opnemen met de rechtbank. Voor de dagvaarding aan het begin moet je als eiser wel een deurwaarder inschakelen.
Een niet-jurist wordt dus in dit soort procedures geholpen door de strakke volgorde. Met wat discipline kan Guido zelf prima de deadlines bewaken. Blijft over de stukken die ingeleverd moeten worden. Mocht je toevallig een verzekering voor rechtsbijstand hebben, dan kan die de dagvaarding voor je maken. Moeten ze het wel met je eens dat procederen de juiste stap is. Het betekent voor hen namelijk ook weer kosten. En daar heeft een verzekeraar doorgaans een broertje dood aan…
Bedenk dat dit proces alleen geldt bij de kantonrechter. Als vuistregel neemt deze alleen zaken in behandeling die onderbouwd een vordering hebben met een maximale waarde van € 25.000.Â
Wel of geen advocaat, onze ervaringen
Guido liet zijn dagvaarding niet door een advocaat opstellen. Sterker, zijn eerste ontmoeting met een advocaat was niet zo bemoedigend. Natuurlijk reageren niet alle advocaten op dezelfde manier. Hier zijn vier overwegingen die we uit onze eigen ervaring met advocaten met je willen delen:
- een advocaat is een jurist;
- een advocaat houdt niet van risico’s;
- een advocaat koestert zijn reputatie;
- een advocaat is duur.
1. Een advocaat is een jurist
Ja duh horen we je denken. En toch. Als jurist kijkt een advocaat naar een probleem door een juridische bril. Maar de oorsprong van een conflict is zelden een juridische. Een dagvaarding, een rechtszaak, het zijn middelen om beweging te krijgen in een conflict. De juridische bril hierbij is maar één van de manieren om naar een probleem te kijken. Ook het advies van een advocaat is dus gekleurd. Je zult altijd je eigen conclusie moeten trekken.Â
2. Een advocaat is risico gericht
Een advocaat is onovertroffen in het op een rij zetten van alle risico’s die gemoeid zullen zijn met het opstarten van een procedure, of het uitsturen van een dagvaarding. Aan de ene kant geeft dat een (schijnveilig?) gevoel door het overzicht, aan het andere kant kan het verlammend werken. Met zo veel risico’s lijkt het al snel verstandiger om maar niets te doen.
En het is dubbel: door zijn kennis is het verleidelijk je over te geven aan zijn oordeel, terwijl hij maar een deel van jouw puzzel overziet.
3. Een advocaat heeft een reputatie te verliezen
Bij rijscholen let je op het percentage van de mensen dat slaagt bij het eerste examen. Zoiets geldt ook bij advocaten: het percentage van gewonnen zaken. Hoewel niemand dat hardop zal toegeven speelt het wel degelijk ergens mee. Als hij vindt dat een zaak weinig kans van slagen heeft (in juridische zin) zal een advocaat liever geen rechtszaak starten.Â
Merk je dus dat je advocaat afhoudt om een dagvaarding te gaan schrijven, vraag dan door wat er achter zit.
4. Een advocaat is duur
 Advocaten hanteren een (zeer) hoog uurtarief. Dat klopt. Is hij daarmee ook duur? Niet noodzakelijk. Als hij maar ‘waar levert’ voor zijn geld. En met een goede juridische analyse of advies doet hij dat. Maar niet als hij twee dagen achter zijn laptop gaat zitten tikken om jouw dagvaarding te maken. Soms, zoals bij een civiele procedure of een hoger beroep, ben je wel verplicht er een in te schakelen.Â
Ons advies: wees kieskeurig en houd de regie zelf in handen
Conclusie: als je gaat procederen bij de kantonrechter heb je goedkopere opties dan alles door een advocaat te laten doen. Als je niet zeker bent: vraag hem naar de opties, vraag advies. Maar geef hem geen carte blanche.Â
Vonnis is de holy grail
Als je een rechtszaak start doe je dat om een uitspraak te krijgen van de rechtbank. Toch? Je komt er zelf immers niet meer uit met de tegenpartij. Dus vraag je de kantonrechter om je in het gelijk te stellen. Als jurist-in-opleiding wordt je geleerd er zo tegen aan te kijken.Â
Nee dus.
Als je door een roze bril kijkt maakt dat de wereld nog niet roze. Jouw conflict is hoogstwaarschijnlijk niet juridisch van aard. Dat is het geworden omdat je er niet meer uit kwam met de andere partij. Maar al laat je een deurwaarder een dagvaarding sturen, leg je je vordering aan de rechtbank voor en vraag je de kantonrechter voor jullie een conclusie te formuleren: je conflict is daarmee nog altijd niet een juridisch conflict.Â
De cijfers liegen niet
De rechtspraak houdt zelf veel cijfers bij over kanton zaken en daarmee over het verloop van een rechtszaak. Wat blijkt? Veel procedures hebben geen zitting, en krijgen ook geen inhoudelijk vonnis. Uiteindelijk wordt 90% van alle procedures bij de kantonrechter afgerond zonder dat de kantonrechter een inhoudelijk vonnis wijst (Rechtspraak, 2019).
Even de stoffige diepte in van de juridische administratie. Een kanton rechtbank behandelt vooral
- handelszaken (eis heeft een zakelijk karakter, vaak met een soort contract met afspraken als grondslag, maar soms is het jouw woord tegen mijn woord);
- familiezaken (denk aan echtscheidingen).
Handelszaken zijn zaken die zonder advocaat behandeld kunnen worden (onder een waarde van € 25.000). Van deze zaken
- krijgt tweederde een vonnis bij verstek. Dat betekent dat de gedaagde partij niet gereageerd heeft op de dagvaarding en
- wordt bijna een kwart van de zaken teruggetrokken voor de zitting. Dan zijn beide partijen er dus alsnog samen uitgekomen.
Niet reageren, dat is gek. Of toch niet? Dat valt mee als je er wat beter naar kijkt. Neem Guido en zijn autohuur. Het verhuur bedrijf ontvangt een dagvaarding waar intern over gesproken wordt. Er op reageren betekent kosten maken. Deze kosten wegen al snel niet meer op tegen de hoogte van de eis. Uiteindelijk is de gedaagde partij goedkoper af om maar gewoon niet te reageren en het bedrag terug te betalen.Â
Dit is typisch wat wij noemen een ‘management beslissing’ en niet een ‘juridische beslissing’. Net als bij een consument zijn niet de juristen de baas, maar in een bedrijf is het management degene die beslist.Â
En dat is wat ze gedaan hebben. Een vonnis bij verstek volgde. Zoals in de meerderheid van de rechtszaken na een dagvaarding.Â
Veel juristen zouden dit maar een vreemde gang van zaken vinden. Of vinden dat Guido geluk heeft gehad. Maar voor Guido is gewoon zijn probleem opgelost.Â
Dus zelf procederen is een eitje?
Hier moeten we uitkijken voor ‘wij van wc-eend adviseren wc-eend’. Dat is ook weer te mooi om waar te zijn. Bij het opstellen van een dagvaarding komt heel wat kijken.
Vijf do's en dont's voor het opstellen van een dagvaarding
Om je op weg te helpen met zelf de regie in handen nemen, nemen we je alvast mee in vijf belangrijke do’s en dont’s voor je dagvaarding. Ook als je besluit een partij in de arm te nemen om het stuk te schrijven voor je, moet je je van deze punten bewust zijn:
1. emoties in de ijskast
 Vergeet alles wat je tot nu toe gelezen hebt. We gaan terug naar het begin. Wat is het doel van een dagvaarding, in de gerechtelijke procedure?
 Met de dagvaarding heeft de rechtbank in één keer een overzicht van het conflict en de vordering waar het over gaat.
Je helpt een rechter dus om zo kort en bondig mogelijk hem of haar mee te nemen in jouw conflict (en helpen is goed ;), daarmee kweek je goodwill). Je doet je zaak dus geen goed door bladzijden lang te spuien hoe onrechtvaardig het is, dat ‘ze’ je echt genaaid hebben, dat je er al zo lang tegen aan het strijden bent, etc. Daar heeft een rechter geen boodschap aan.Â
 Procederen is geen wedstrijd in wie de grootste krokodillentranen kan laten zien.
2. wie daag je nu eigenlijk?
PAS OP! Als je de verkeerde persoon daagt, wordt je hele procedure in één keer van tafel geveegd. Als je een contract hebt afgesloten: welke naam stond er bij? Wie heeft getekend? Als de aannemer je nieuwe uitbouw verprutst, dan maakt het uit of er Frits Jansen of Jansen & zonen B.V. stond op je overeenkomst.Â
3. wat eis je?
Dat lijkt meer een open deur dan het is. Hebben de vorderingen een relatie met de afspraken? Staan ze in verhouding? Als aannemer Jansen je uitbouw kleiner heeft gemaakt dan op de tekening, dient hij dit te herstellen. Maar in Nederland zal een rechter niet snel meegaan in jouw vordering dat je daarmee toch echt een geestelijke knauw hebt opgelopen ter waarde van € 100.000. (Waarmee je trouwens sowieso niet meer voor het kanton zou mogen procederen…)
4. zijn je eisen wettelijk gegrond?
Dit punt ligt dicht tegen het vorige. Als een afgesproken uitbouw niet goed gaat kun je niet zeggen om in plaats daarvan maar de keuken te verbouwen. En bijvoorbeeld bij het aanvechten van een ontslag kun je wel een hogere vergoeding vorderen, maar je hebt wel wettelijke grenzen waar je binnen moet blijven.Â
5. zijn je eisen onderbouwd?
Als het daadwerkelijk komt tot een inhoudelijke rechtszaak zal de dagvaarding voldoende argumenten moeten bevatten om een kantonrechter te overtuigen dat je vordering aannemelijk is. Heb je bijvoorbeeld overlegd met de tegenpartij, een (formele) brief gestuurd, is er sprake van onwil bij de tegenpartij om tot een oplossing te komen?Â
Naarmate je verhaal sterker in elkaar zit, zal een rechter eerder geneigd zijn je gelijk te geven. Kijk hier om te leren hoe je je zaak sterker kunt maken door eerst een formele brief te sturen.
En met incasso procedures?
Gaat je conflict over niet betaalde facturen? Incasso procedures zijn eenvoudig op te zetten in een dagvaarding. Ligt er een niet betwiste factuur? Weet je klant dat hij niet betaald heeft (bijvoorbeeld door een reminder)? Grote kans dat een kanton rechter meegaat in je vordering.Â
Samengevat de belangrijkste lessen op een rij
1. Zelf procederen is in veel gevallen goed te doen. Het vereist wel wat inzet van jouw kant. Maar dan kun je de kosten ook binnen de perken houden. Daarmee wordt het ook voor kleinere zaken haalbaar om te procederen. Lees hier meer in onze blog over kosten van een rechtszaak;
2. Ook zonder een advocaat kun je je recht halen. Maar bedenk dat je altijd zelf kan bepalen wat een jurist of advocaat voor je doet. Zet hem in waar hij het meeste voor jou oplevert!
3. Dat elk juridisch advies precies dat is. Juridisch advies. Er zitten meer kanten aan jouw conflict. Wat telt is dat jouw conflict wordt opgelost;
4. Verreweg de meeste kanton procedures krijgen geen inhoudelijk vonnis. Het middel inzetten betekent vaak al dat er beweging komt bij de tegenpartij. Een vonnis is niet altijd de holy grail;
5. Vind je het na het lezen van de do’s en dont’s voor het opstellen van een dagvaarding nog steeds spannend om het zelf te doen? Kijk hoe je bij Rechtfabriek je zaak kan starten. Velen gingen je voor.
